Όλα τα Άρθρα

Η στρατηγική σημασία της Πληροφορικής για την ανάπτυξη της Ελλάδας

Άρθρο του προέδρου της ΕΠΕ για τις χρυσές ευκαιρίες ανάπτυξης της Πληροφορικής και την ανάγκη θεσμικών μεταρρυθμίσεων

Είναι γεγονός ότι στο

σύγχρονο κόσμο η Πληροφορική αποτελεί έναν από τους πολυτιμότερους πόρους των

αναπτυγμένων κοινωνιών. Οι μάχες στο πεδίο της Πληροφορικής επηρεάζουν

καθοριστικά την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή τους. Η έκβαση του

εκσυγχρονισμού μιας κοινωνίας κρίνεται πλέον στο πεδίο της δυναμικής

διασύνδεσής της με το γεωοικονομικό της περίγυρο μέσω συγκοινωνιακών, ενεργειακών

και προηγμένων τηλεπικοινωνιακών δικτύων. <o:p />

 

Αλήθεια, τι είναι

Πληροφορική, ποιο είναι το αντικείμενό της; Για τις ανάγκες αυτού του άρθρου θα

δεχτούμε ότι το αντικείμενο της Πληροφορικής είναι η μελέτη και εφαρμογή της

αυτόματης επεξεργασίας συμβόλων με σκοπό την ανάπτυξη συσκευών και συστημάτων

τα οποία υποστηρίζουν ατομικά και συλλογικά υποκείμενα στις μεταξύ τους

αλληλεπιδράσεις καθώς και στις αλληλεπιδράσεις τους με το φυσικό και τεχνητό

περιβάλλον.<o:p />

 

Με άλλα λόγια, η Πληροφορική

εμφανίζεται σε κάθε δραστηριότητα που επιδέχεται αυτοματοποίηση στην

επεξεργασία δεδομένων προκειμένου να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ

ανθρώπων, κοινωνικών ομάδων, οικονομικών μονάδων, πολιτικών θεσμών. Βοηθά να

ξεπεραστούν περιορισμοί όπως η απόσταση και η περιορισμένη χωρητικότητα της

ανθρώπινης μνήμης. Ικανοποιεί την ανάγκη για ακριβείς και ταχύτατους

υπολογισμούς. Διευκολύνει την επικοινωνία με το φυσικό κόσμο (π.χ. επεξεργασία

στοιχείων για καιρικές προγνώσεις, καταγραφή μετρήσεων, διαχείριση φυσικών

πόρων). Τέλος διευκολύνει την επικοινωνία με το τεχνητό περιβάλλον (π.χ.

συστήματα απλοποίησης της χρήσης του αυτοκινήτου, αυτόματος έλεγχος διεργασιών

στη βιομηχανία, διάσωση πολιτιστικής κληρονομιάς με την ψηφιοποίηση γραπτών και

άλλων έργων, έλεγχος της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων).<o:p />

 

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό

της Πληροφορικής που τη διακρίνει από άλλες οικονομικές δραστηριότητες είναι

ότι βασίζεται στην υψηλή ποιότητα διανοητικής εργασίας και όχι στην εντατική

εκμετάλλευση της ανθρώπινης μυϊκής δύναμης. Επομένως σημασία δεν έχει πλέον το

πλήθος των "εργατικών χεριών" αλλά η υψηλή ποιότητα των γνώσεων και η

ικανότητα δημιουργικής σύνθεσης. Επιπλέον στις επιχειρήσεις Πληροφορικής η

οικονομική σημασία του παγίου κεφαλαίου (μηχανήματα) είναι μικρή σε σχέση με

την αξία του επιστημονικού δυναμικού. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό το γεγονός

ότι τα προϊόντα της Πληροφορικής θεωρούνται από την νομοθεσία περί πνευματικών

δικαιωμάτων ως "έργα λόγου" και πράγματι είναι έκφραση της ανθρώπινης

ιδιότητας του σκέπτεσθαι. Χωρίς υπερβολή θα μπορούσε να διακρίνει ο μυημένος

ακόμη και στοιχεία αισθητικής σε αυτά όπως για παράδειγμα στο σχεδιασμό ενός

ολοκληρωμένου κυκλώματος ή στο κείμενο ενός προγράμματος.<o:p />

 

Οφείλουμε εδώ να επισημάνουμε

ότι μόνη η ποιότητα των πληροφορικών αγαθών δεν αρκεί για την ευρεία αποδοχή

τους στις σημερινές συνθήκες του παγκόσμιου εμπορίου. Ο σύγχρονος καπιταλισμός,

αντιστοιχεί σε ένα οικονομικό μοντέλο όπου η κατανάλωση καθοδηγείται και

υπακούει στο σχεδιασμό των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Είναι αυτό που ο

Ανδρέας Παπανδρέου είχε ονομάσει πατερναλιστικός καπιταλισμός. Οι

επιχειρήσεις αυτές έχουν ποικίλα εργαλεία στη διάθεσή τους προκειμένου να

ελέγχουν την καταναλωτική συμπεριφορά των πολιτών: Διαφήμιση και επιβολή

καταναλωτικών προτύπων, έλεγχος κρατικών προμηθειών, διαμεσολάβηση μεταξύ

μικρών εταιρειών που λειτουργούν ως προμηθευτές ή πελάτες τους.<o:p />

 

Σε ένα τέτοιο διεθνές

περιβάλλον και δεδομένης της τεράστιας σημασίας της Πληροφορικής, τα οργανωμένα

κράτη αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, επιχειρούν να διαμορφώσουν και να

υλοποιήσουν πολιτικές στήριξης της δικής τους πληροφορικής παραγωγής. Η σημασία

αυτής της προσπάθειας είναι τεράστια και δεν έχει μόνο οικονομικό αντίκτυπο.

Για χώρες όπως η Ελλάδα η ανάπτυξη της Πληροφορικής συναρτάται στενά και με τη

δυνατότητα να αμυνθούν έναντι εξωτερικών απειλών αφού η σύγχρονη πολεμική τέχνη

είναι άρρηκτα δεμένη με την λειτουργία πολύπλοκων συστημάτων πληροφορικής και

τηλεπικοινωνιών. <o:p />

 

Τα επόμενα χρόνια,

εμφανίζονται τρεις χρυσές ευκαιρίες για να μπορέσει η Ελλάδα να καλύψει το

τεράστιο χάσμα που τη χωρίζει από τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες και να

πρωταγωνιστήσει ενδεχομένως στη νέα Πληροφορική Εποχή που έχει ξεκινήσει.<o:p />

 

Η πρώτη μεγάλη ευκαιρία είναι

οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004. Τα

μεγάλα έργα που εκτελούνται ενόψει αυτών περιλαμβάνουν ως αναπόσπαστο τμήμα τους

την ανάπτυξη προηγμένων πληροφορικών συστημάτων. Επιπλέον, η επιτυχής διεξαγωγή

των αγώνων εξαρτάται άμεσα από την ύπαρξη τηλεπικοινωνιακών υποδομών και την

άριστη λειτουργία πληροφορικών συστημάτων συλλογής επεξεργασίας, μετάδοσης,

αποθήκευσης και μετασχηματισμού διαφόρων τύπων δεδομένων. Η ειδησεογραφική

κάλυψη των αγώνων απαιτεί κι αυτή σύγχρονα συστήματα πληροφορικής σχετικά με

τεχνολογίες του σύγχρονου ψηφιακού οπτικοακουστικού τομέα. Όλη αυτή η πληθώρα

συστημάτων αλλά και οι αναγκαίες ψηφιακές συσκευές δίνουν την ευκαιρία για

ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων και αξιοποίηση του τεχνικού δυναμικού

της Χώρας στον τομέα της Πληροφορικής. Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες

διαφαίνονται αλλά και η δυνατότητα ανάπτυξης εγχώριας τεχνολογίας που θα μπορεί

στη συνέχεια να αξιοποιηθεί στις καθημερινές οικονομικές δραστηριότητες.<o:p />

 

Η δεύτερη ευκαιρία είναι τα έργα του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου

Στήριξης. Αφορούν στη δημιουργία νέων συγκοινωνιακών, ενεργειακών και

τηλεπικοινωνιακών δικτύων και απαιτείται η ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων

επεξεργασίας πληροφοριών και ελέγχου των ροών πάνω από τα δίκτυα αυτά. Η

κατασκευή αυτών των συστημάτων καθώς και των συσκευών που τα υποστηρίζουν δίνει

μια καταπληκτική ευκαιρία δημιουργίας εγχώριας τεχνολογίας και νέων θέσεων

εργασίας για τους πληροφορικούς, τους τεχνικούς επιστήμονες της πληροφορικής.

Επιπλέον εμφανίζονται οι προϋποθέσεις επιστροφής καταξιωμένων επιστημόνων που

αναγκάστηκαν, λόγω της ελληνικής τεχνολογικής υστέρησης αλλά και της απουσίας

ευκαιριών ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό.<o:p />

 

Η τρίτη μεγάλη ευκαιρία

σχετίζεται με τις πολιτικές της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Σύνοδο της Λισσαβόνας το 2000, οι ηγέτες των χωρών

της Ένωσης αποφάσισαν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης eEurope το οποίο προβλέπει μεταξύ άλλων:<o:p />

 

  • Βελτιώσεις στην τηλεπικοινωνιακή και δικτυακή υποδομή σε όλη την Ευρώπη με στόχο την καλύτερη διασύνδεση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και την αναβάθμιση της ταχύτητας των διευρωπαϊκών δικτύων<o:p />
  • Ανάπτυξη δικτύων κέντρων εκπαίδευσης και κατάρτισης για παροχή εξειδικευμένων σπουδών με βάση τις παραγωγικές ανάγκες. Έμφαση στην μετεκπαίδευση των ήδη πτυχιούχων Πληροφορικής.<o:p />
  • Κοινωνική συνοχή με έμφαση στη χρήση πληροφορικών αγαθών από άτομα με ειδικές ανάγκες. Πρόγραμμα σπουδών για σχεδίαση και ανάπτυξη εξειδικευμένων συστημάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες. Ανάπτυξη προτύπων.<o:p />
  • Ενίσχυση του ηλεκτρονικού εμπορίου και ανάπτυξη εναλλακτικών κανονιστικών πλαισίων με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις. Εξωδικαστικές διαδικασίες επίλυσης διαφορών. Ανάγκη για εμπειρογνώμονες.<o:p />
  • Ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Η δημόσια διοίκηση πρέπει να δίνει ηλεκτρονική πρόσβαση στους πολίτες. Διάθεση ουσιωδών δημοσίων πληροφοριών ηλεκτρονικά, πρόσβαση σε κύριες δημόσιες υπηρεσίες, απλοποιημένες διοικητικές διαδικασίες, διαλειτουργικότητα συστημάτων.<o:p />
  • Ανάπτυξη βάσεων δεδομένων με πληροφορίες ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ειδικά στο πολιτιστικό τομέα. Εδώ η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει και χρειάζεται συνεργασία με ειδικούς ανά τομέα επιστήμονες.<o:p />

 

Καθώς θα υλοποιούνται οι

στόχοι του eEurope απαιτείται η αναβάθμιση

των σπουδών πληροφορικής, ο εμπλουτισμός των προγραμμάτων σπουδών με νομικές

και οικονομικές γνώσεις, η δημιουργία τελικά ενός υψηλά καταρτισμένου και

πολυπληθούς επιστημονικού δυναμικού πληροφορικών ικανών να αντιμετωπίζουν

αποτελεσματικά τα σύνθετα προβλήματα της Πληροφορικής Εποχής.<o:p />

 

Η Ελλάδα, έχοντας μπροστά της

αυτές τις τρεις μεγάλες ευκαιρίες, οφείλει τάχιστα να σχεδιάσει και να

υλοποιήσει δράσεις που θα αποσκοπούν:<o:p />

 

  • Στην αναβάθμιση των σπουδών Πληροφορικής σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης<o:p />
  • Στην αξιοποίηση του υπάρχοντος δυναμικού των πληροφορικών που παραμένουν ακόμη περιθωριοποιημένοι και αποκλεισμένοι από καίριους χώρους εργασίας. <o:p />
  • Στην αναθεώρηση της κοντόφθαλμης και επικίνδυνης τακτικής διαφόρων φορέων του Δημοσίου και Υπουργείων που εξακολουθούν να θεωρούν την Πληροφορική απλή δεξιότητα και να προσλαμβάνουν σε θέσεις πληροφορικής πρόσωπα χωρίς βασική εκπαίδευση στην Πληροφορική.<o:p />
  • Στην επεξεργασία ενός Στρατηγικού Σχεδίου ανάπτυξης της Πληροφορικής και των Τεχνολογιών της με στόχο τη ενίσχυση των ελληνικών επιχειρήσεων και τη δημιουργία νέων.<o:p />
  • Στην ανάπτυξη στενής συνεργασίας με τις χώρες της Βαλκανικής και της Ευρωμεσογειακής Ζώνης που αποτελούν μια τεράστια αγορά για την Ελληνική Βιομηχανία της Πληροφορικής.<o:p />
  • Στην ουσιαστική και μελετημένη εκπαίδευση στην Πληροφορική στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με πρώτο μέτρο την μετάταξη όσων καθηγητών βρέθηκαν στους κλάδους Πληροφορικής χωρίς να διαθέτουν τυπικά και ουσιαστικά προσόντα.<o:p />
  • Στην ενίσχυση των σπουδών Πληροφορικής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την αναθεώρηση της αναποτελεσματικής τακτικής επιμόρφωσης μέσω σεμιναρίων. Δυστυχώς η Πληροφορική ως μια από τις πιο απαιτητικές τεχνικές επιστήμες δεν μπορεί να αφομοιωθεί μέσω διαδικασιών ταχύρυθμης κατάρτισης και απαιτεί σοβαρές σπουδές. Διαφορετικά απλώς σπαταλούνται πόροι και υπονομεύεται κάθε προσπάθεια σοβαρής ανάπτυξης.<o:p />

 

Η τεχνική πολυπλοκότητα της

Πληροφορικής σε συνδυασμό με τη δυσκαμψία της Δημόσιας Διοίκησης στην Ελλάδα

και την επικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ των Δημοσίων Υπηρεσιών είναι ίσως η

μεγαλύτερη τροχοπέδη για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων. Ακόμη και όταν ένα

Υπουργείο, όπως το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών πρόσφατα, επιχειρεί να

βάλει μια τάξη και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της Πληροφορικής,

άλλοι φορείς και Υπουργεία αντιδρούν και ματαιώνουν την προσπάθεια. Για να

ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα απαιτείται το συντομότερο δυνατόν, να αναληφθούν

σοβαρές πολιτικές πρωτοβουλίες για θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα

περιλαμβάνουν:<o:p />

 

  • Τη δημιουργία Υπουργείου Νέων Τεχνολογιών ή έστω την ανάδειξη κάποιου από τα υφιστάμενα ως Διοικητικά αρμόδιου για θέματα Πληροφορικής. Έτσι, θα ξεπεραστούν οι επικαλύψεις αρμοδιοτήτων που οδηγούν σε ματαίωση εποικοδομητικών αλλαγών καθώς και σε νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες συγκρούονται μεταξύ τους. <o:p />
  • Τη συγκρότηση Εθνικού Επιμελητηρίου Πληροφορικής και την ανάδειξή του σε Τεχνικό Σύμβουλο της Πολιτείας για θέματα Πληροφορικής. Εναλλακτικά θα μπορούσαν οι αρμοδιότητες αυτές να περάσουν σε κάποιο από τα υφιστάμενα επιμελητήρια (π.χ. το Τεχνικό Επιμελητήριο ή το Οικονομικό Επιμελητήριο) αν και είναι βέβαιο ότι μια τέτοια λύση θα δημιουργούσε δυσχέρειες και απώλεια πολύτιμου χρόνου.<o:p />
  • Τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Πληροφορικής Παιδείας με συμμετοχή όλων των Τμημάτων Πληροφορικής ΑΕΙ και ΤΕΙ καθώς και εκπροσώπων των συλλογικών φορέων που σχετίζονται με την Πληροφορική Παιδεία. Έργο αυτού του οργάνου θα είναι η παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων, η ταχύτατη προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών και η εναρμόνιση της ροής αποφοίτων με τις αναπτυξιακές και παραγωγικές ανάγκες της Χώρας.<o:p />

 

Οι παραπάνω προτάσεις έχουν

εδώ και καιρό διατυπωθεί από την Ένωση Πληροφορικών Ελλάδος (www.epe.org.gr), το συλλογικό όργανο

των ελλήνων Πληροφορικών, αποφοίτων Πανεπιστημιακών και Πολυτεχνικών τμημάτων

Πληροφορικής και Υπολογιστών. Ωστόσο, η επίσημη Πολιτεία εξακολουθεί να

κινείται με ρυθμούς νωχελικούς. Η επαπειλούμενη τεχνολογική υστέρηση θα

οδηγήσει αναπόφευκτα σε μετανάστευση του τεχνικού δυναμικού της χώρας. Επιπλέον

η ανεργία θα αυξηθεί κατακόρυφα ως αποτέλεσμα της μείωσης της

ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας, μεγέθη τα

οποία σήμερα εξαρτώνται ακριβώς από την ανάπτυξη της Πληροφορικής και την

αποτελεσματική εφαρμογή της στην παραγωγική διαδικασία. Γι' αυτό απαιτείται επειγόντως η πληρέστερη δυνατή αξιοποίηση των τριών

χρυσών ευκαιριών στην επόμενη κρίσιμη πενταετία.<o:p />

 

Κάθε ρεαλιστική εκτίμηση για την πιθανή ανταπόκριση της Κεντρικής

Διοίκησης είναι δυστυχώς απογοητευτική, γι' αυτό και πιστεύουμε ότι η ευθύνη

για μια αποτελεσματική πολιτική Πληροφορικής Ανάπτυξης στις κατευθύνσεις που

περιγράψαμε βαρύνει περισσότερο τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και τις τοπικές και

περιφερειακές αρχές. Αυτοί είναι οι φορείς οι οποίοι, σε συνεργασία με τους

Επιστήμονες και Μηχανικούς της Πληροφορικής, μπορούν και πρέπει το συντομότερο

δυνατόν να επιβάλλουν στην Κεντρική Διοίκηση τη λήψη των αναγκαίων πολιτικών

αποφάσεων.