Όλα τα Άρθρα

2η Διημερίδα Πληροφορικής - Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστημίου Κρήτης - Ηράκλειο 16/12/2002

Η ομιλία του Γραμματέα της Ε.Π.Ε. Κου Γιώργου Ανδρεαδάκη στην 2η Διημερίδα Πληροφορικής, που διοργανώθηκε από το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα `Τα Επαγγελματικά Δικαιώματα στην Πληροφορική`

Κες & Κύριοι Καλησπέρα σας,

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκλησή σας στην διημερίδα αυτή Πληροφορικής, την οποία με χαρά δέχθηκα ώστε να μιλήσουμε για τα επαγγελματικά δικαιώματα. Ίσως να είστε και λίγο κουρασμένοι, γιαυτό και δεν θα μακρηγορήσω καθώς η περιγραφή μου των επαγγελματικών δικαιωμάτων θα είναι «μοιραία» μικρή` και λέω μοιραία μικρή, καθώς επαγγελματικά δικαιώματα στην πληροφορική αυτή την στιγμή ουσιαστικά δεν υπάρχουν.

1. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Οφείλω όμως να δώσω ένα πλαίσιο το οποίο θα μας βοηθήσει στη σημερινή συζήτηση και αποτελεί αν θέλετε την πυξίδα για όποιον θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με την επαγγελματική κατοχύρωση στον κλάδο μας.

1.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ

Καταρχάς θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι εννοούμε με τον όρο «επαγγελματικά δικαιώματα» και πώς αυτά κατοχυρώνονται. Ο όρος είναι κατεξοχήν νομικός και περιγράφει την αρμοδιότητα κάποιων να ασκούν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα το οποίο περιγράφεται με σαφείς νομοθετικές ρυθμίσεις και για την άσκηση του προϋποθέτει μια σειρά τυπικών και ουσιαστικών προσόντων. Με άλλα λόγια «επαγγελματικά δικαιώματα» κατοχυρώνονται όταν:

  • Υπάρχει ένα σαφώς καθορισμένο επάγγελμα όπως αυτό του γιατρού, του δικηγόρου ή του αρχιτέκτονα.
  • Υπάρχουν σαφώς καθορισμένα κριτήρια εισόδου στο επάγγελμα αυτό που περιλαμβάνουν τίτλους σπουδών, εργασιακή εμπειρία κ.λ.π.
  • Υπάρχει ένας φορέας (αμιγώς δημόσιος ή μη όπως οι Ιατρικοί Σύλλογοι, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι ή το Τεχνικό Επιμελητήριο) ο οποίος ελέγχει τα προσόντα των υποψηφίων να ασκήσουν αυτό το επάγγελμα και τους δίνει «άδεια άσκησης επαγγέλματος» σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
  • Προβλέπονται κυρώσεις (ποινικές και αστικές) για όσους επιχειρούν να ασκήσουν αυτό το επάγγελμα χωρίς να έχουν τις προϋποθέσεις που ορίζει το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο καθώς και γι` αυτούς που δεν το ασκούν σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές.

Ήδη από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι επαγγελματικά δικαιώματα στην Πληροφορική δεν υφίστανται αφού:

  • Δεν υπάρχει νομοθετική διάταξη που να περιγράφει κανένα σχετικό επάγγελμα.
  • Δεν υπάρχουν κατά συνέπεια κριτήρια εισόδου στο ανύπαρκτο επάγγελμα.
  • Δεν υπάρχει φορέας απονομής αδειών άσκησης επαγγέλματος
  • Δεν υπάρχουν κυρώσεις για όποιον ασκεί το επάγγελμα του πληροφορικού χωρίς να το δικαιούται ούτε γι` αυτόν που το ασκεί κατά παράβαση των κανόνων που το διέπουν.

Ταυτόχρονα, από την τηλεγραφική αυτή ανάλυση φαίνεται καθαρά το τι πρέπει να γίνει για να κατοχυρωθούν επαγγελματικά δικαιώματα στον κλάδο μας:

  • Να καθοριστεί νομοθετικά το περιεχόμενο του επαγγέλματος.
  • Να προσδιοριστούν κριτήρια εισόδου στο επάγγελμα.
  • Να υπάρξει ένας φορέας ο οποίος θα χορηγεί άδειες άσκησης του επαγγέλματος και θα ασκεί πειθαρχικό έλεγχο
  • Να προσδιοριστούν οι κυρώσεις που θα επιβάλλονται σε όσους παρανόμως ασκούν το επάγγελμα αυτό.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι απαραίτητα για να μιλήσουμε περί επαγγελματικών δικαιώματων, αν ένα από αυτά λείπει τότε δεν έχουμε επαγγελματικά δικαιώματα. Τα στοιχεία αυτά καθορίζουν επίσης τη σοβαρότητα, τη σκοπιμότητα αλλά και την αξιοπιστία κάθε πρότασης περί κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Όπως επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αν εμείς, οι καθ` ύλην αρμόδιοι, δεν μπορέσουμε να διατυπώσουμε πειστικά και ολοκληρωμένα σχέδια νομοθετικών ρυθμίσεων, κανείς νομικός ή πολιτικός παράγοντας δεν θα μπορέσει να το κάνει. Αρκεί να σκεφτούμε τη δυσκολία (και τη σημασία) της πρώτης προϋπόθεσης: Της λεπτομερούς περιγραφής του επαγγέλματος του Πληροφορικού σε μορφή νομοθετικού κειμένου!

1.2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΝΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Αφήσαμε όμως το σπουδαιότερο για το τέλος: Για να ρυθμίσει η πολιτεία ένα επάγγελμα απαιτείται αυτό να συνδέεται με ένα δημόσιο αγαθό. Το δημόσιο αυτό αγαθό και οι συνθήκες παροχής του στο κοινωνικό σύνολο είναι το υπέρτατο κριτήριο και ο σκοπός της ρύθμισης. Το επάγγελμα του ιατρού έχει ρυθμιστεί γιατί αφορά την παροχή του δημόσιου αγαθού της υγείας, το επάγγελμα του δικηγόρου έχει ρυθμιστεί γιατί αφορά την απονομή της δικαιοσύνης, το επάγγελμα του αρχιτέκτονα ή του πολιτικού μηχανικού έχει ρυθμιστεί γιατί αφορά την παροχή ασφαλούς και λειτουργικής στέγης και έργων υποδομής.

Πριν λοιπόν ως πληροφορικοί αρχίσουμε να διατυπώνουμε αιτήματα περί κατοχύρωσης του επαγγέλματος μας, πρέπει να εντοπίσουμε και να περιγράψουμε το αγαθό ή τα αγαθά που παρέχουμε στην κοινωνία και να τεκμηριώσουμε ότι αυτά είναι κρίσιμα και απαιτούν ρύθμιση για να προσφέρονται απρόσκοπτα και με εγγυήσεις ποιότητας. Αφήνουμε αυτό το θέμα ως ερώτημα για όλους και περιοριζόμαστε να πούμε προς το παρόν ότι η κρισιμότητα της πληροφορικής διαπιστώνεται όλο και εντονότερα τα τελευταία χρόνια σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο μέσω πολλών συμπληρωματικών γεγονότων:

  • Από τις ζημίες τις οποίες υφίσταται το δημόσιο και οι ιδιώτες από την κακή εκτέλεση των έργων Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών που σχετίζονται με την Κοινωνία της Πληροφορίας και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης.
  • Από την αδυναμία λεπτομερούς τεχνικής περιγραφής των σχετικών έργων που οδηγούν σε αδυναμία ελέγχου του τελικού αποτελέσματος.
  • Από τις αποσπασματικές ρυθμίσεις που γίνονται και αφορούν το ηλεκτρονικό εμπόριο, την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων, την εξασφάλιση συνθηκών εγγυημένης παροχή υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας.
  • Από την συνεχή έκδοση οδηγιών από την Ευρωπαϊκή Ένωση που αφορούν τα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, το ηλεκτρονικό εμπόριο, την προστασία των προσωπικών δεδομένων κ.λ.π.
  • Από την ύπαρξη προνοιών και ρυθμίσεων σε κορυφαίες διεθνείς συμβάσεις (όπως για παράδειγμα η GATS - General Agreement on Trade in Services) που σχετίζονται με τα προϊόντα της Πληροφορικής, την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων στα προϊόντα αυτά και την δημιουργία μηχανισμών ελέγχου σε παγκόσμιο επίπεδο!

Με απλά λόγια, η ρύθμιση των τομέων που σχετίζονται με την Κοινωνίας των Πληροφοριών, τις Τηλεπικοινωνίες, τα Μέσα Ενημέρωσης (οπτικοακουστικός τομέας), το Διαδίκτυο δηλ. όλων των συνιστωσών της σύγχρονης Πληροφορικής, έχει ήδη ξεκινήσει και προχωρεί διεθνώς. Η ελληνική πολιτεία εξακολουθεί να αδρανεί και περιορίζεται απλώς να αντιγράφει (μεταφράζει ίσως είναι το σωστό) τις ρυθμίσεις αυτές και να τις ενσωματώνει σε ένα αντιφατικό και ξεπερασμένο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο χωρίς να προνοεί για το μέλλον. Αυτή η έλλειψη στρατηγικής και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού γίνεται αντιληπτή καθημερινά κυρίως από τις επιζήμιες επιπτώσεις που έχει στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, στην αξιοποίηση του επιστημονικού δυναμικού και στην διαχείριση των εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων που διοχετεύονται στις Νέες Τεχνολογίες.

Όλα λοιπόν συνηγορούν ότι απαιτούνται ρυθμίσεις στην Πληροφορική και μεταξύ αυτών η κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πληροφορικών. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;

1.3 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗΣ

Υπάρχουν τρεις εναλλακτικές προσεγγίσεις, η καθεμία με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της:

  1. Η συνολική προσέγγιση. Αντιστοιχεί στην επεξεργασία ενός νόμου πλαισίου ο οποίος θα ρυθμίσει εξαρχής όλα τα σχετικά θέματα και θα περιγράψει διαδικασίες και αρμοδιότητες για τη ρύθμιση όλων των τεχνικών και νομικών λεπτομερειών μέσω Προεδρικών Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων κ.λ.π. Κυριότερο πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι η αποφυγή αντιφατικών ρυθμίσεων και η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπάρχουν σήμερα ή θα υπάρξουν στο σύντομο μέλλον. Ως μειονέκτημα μπορεί να θεωρηθεί η αναγκαία χρονική καθυστέρηση μέχρις ότου υπάρξει η αποδοχή των ενδιαφερομένων μερών καθώς επίσης και η δυσκολία συνολικής ρύθμισης ενός αντικειμένου που εξελίσσεται ραγδαία.
  2. Η προσαρμοστική προσέγγιση. Αυτή αντιστοιχεί στην αξιοποίηση του υφιστάμενου πλαισίου ρύθμισης ορισμένων επαγγελμάτων (όπως για παράδειγμα του επαγγέλματος του μηχανικού) και η ένταξη των θεμάτων Πληροφορικής στην αρμοδιότητα ενός από τους υφιστάμενους επαγγελματικούς φορείς. Κυριότερο πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι η ταχύτερη ρύθμιση και η αξιοποίηση υφισταμένων δομών και διαδικασιών. Μειονέκτημα είναι προφανώς η διατήρηση όλων των αδυναμιών των υφιστάμενων δομών και διαδικασιών και επιπλέον η δυσκολία των αναγκαίων προσαρμογών μια που οι αλλαγές θα πρέπει να συζητούνται και να εγκρίνονται από ένα ευρύτερο κύκλο προσώπων και φορέων που δεν σχετίζονται κατ` ανάγκη με την Πληροφορική και πιθανώς δεν την κατανοούν σε βάθος.
  3. Η αποσπασματική προσέγγιση. Αντιστοιχεί στην κατοχύρωση επιμέρους επαγγελματικών δικαιωμάτων μέσω αποσπασματικών και εξειδικευμένων ρυθμίσεων που αφορούν ορισμένες πτυχές ή αν θέλετε ένα μέρος του επαγγέλματός μας. Για παράδειγμα ρυθμίσεις που αφορούν τους όρους πρόσληψης σε διάφορους οργανισμούς ή τη Δημόσια Διοίκηση, ρυθμίσεις που αφορούν τους όρους και τις διαδικασίες εκτέλεσης δημοσίων έργων ορισμένων κατηγοριών, μελέτες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα κ.λ.π.

Για λόγους που λόγω χρονικών περιορισμών είναι αδύνατο να εκτεθούν εδώ με λεπτομέρεια, η ΕΠΕ προσανατολίζει τις μακροπρόθεσμες ενέργειές της στη συνολική προσέγγιση με κύριο εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού και απονομής επαγγελματικών δικαιωμάτων ένα Εθνικό Επιμελητήριο Πληροφορικής που προτείνουμε να δημιουργηθεί. Όμως η προσαρμοστική και αποσπασματική προσέγγιση φαίνεται να προκρίνονται από φορείς και επιμέρους υπουργεία όταν αντιμετωπίζουν θέματα πληροφορικής για λόγους προφανείς. Σε ένα τέτοιο λοιπόν περιβάλλον η ΕΠΕ, όλοι μας, οφείλουμε να είμαστε σε θέση να προτείνουμε και να κρίνουμε τις προσπάθειες που γίνονται ώστε να αποφεύγονται τα λάθη, να μην παγιώνονται αρνητικές καταστάσεις και να δημιουργούνται σιγά σιγά οι προϋποθέσεις που διευκολύνουν την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων μας.

Αυτό είναι κυρίες και κύριοι το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε και μας επιτρέπει να συζητήσουμε και να κρίνουμε τις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια για την κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων στην Πληροφορική.

2. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ `90

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Οι πρώτες προσπάθειες για την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πληροφορικών χρονολογούνται την περίοδο 1992-1995. Αφορμή στάθηκε η έναρξη του Β` Κοινοτικού Πλαισίου στήριξης. Σημειώθηκαν τότε δύο παράλληλες κινήσεις για την οριοθέτηση του επαγγελματικού πεδίου της Πληροφορικής:

Η μία κίνηση έγινε υπό την αιγίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας (ΤΕΕ) και αποσκοπούσε στην ένταξη των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πληροφορικών στο γενικότερο πλαίσιο των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μηχανικών. Ακολουθούσε συνεπώς την προσαρμοστική προσέγγιση. Άμεσος στόχος ήταν η ένταξη των έργων Πληροφορικής στο καθεστώς των δημοσίων έργων του νόμου 1418/84.

Η δεύτερη κίνηση έγινε με πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρείας Επιστημόνων Η/Υ και Πληροφορικής (ΕΠΥ) και είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός Επιμελητηρίου Πληροφορικής. Ακολουθούσε δηλαδή τη συνολική προσέγγιση. Ο βασικός άξονας στον οποίο κινούνταν η πρόταση αυτή ήταν η δημιουργία πολυεπίπεδων δομών πιστοποίησης επαγγελματικών δεξιοτήτων πληροφορικής.

Οι δύο αυτές παράλληλες κινήσεις δεν τελεσφόρησαν και η κυριότερη αιτία ήταν ότι εμφανίστηκαν ως αμοιβαία αποκλειόμενες με αποτέλεσμα όσοι υποστήριζαν την πρώτη να μπλοκάρουν τη δεύτερη και αντίστροφα. Η πρώτη βασίζονταν στο πλαίσιο εκτέλεσης των δημοσίων έργων ενώ η δεύτερη βασίζονταν σε μηχανισμούς πιστοποίησης. Την προσπάθεια ένταξης της Πληροφορικής στο καθεστώς των δημοσίων έργων υπονόμευσε η ΕΠΥ καθώς και επιχειρηματικοί κύκλοι που εκτίμησαν ότι αυτού του είδους η κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων θα τους εκτόπιζε από την αγορά πληροφορικής.

2.1. Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΤΕΕ

Πώς όμως εκτελούνται τα Δημόσια έργα? Τα δημόσια έργα στην Ελλάδα εκτελούνται σύμφωνα με το πλαίσιο που περιγράφεται στο νόμο 1418/84 και εξειδικεύεται με σειρά προεδρικών διαταγμάτων και Υπουργικών Αποφάσεων. Αρμόδιος φορέας να επιβλέπει την εκτέλεσή τους είναι το Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Τα έργα χωρίζονται σε κατηγορίες (κατασκευαστικά, ηλεκτρολογικά, εγγείων βελτιώσεων κ.λ.π.) και σε καθεμιά κατηγορία υπάρχουν δύο μητρώα:

Το Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών (ΜΕΚ) στο οποίο εγγράφονται τα πρόσωπα (π.χ. μηχανικοί) τα οποία μπορούν να συμμετέχουν στην κατασκευή των έργων της συγκεκριμένης κατηγορίας. Οι εγγεγραμμένοι στο ΜΕΚ κάθε κατηγορίας έργων, ταξινομούνται με βάση τα έτη εμπειρίας τους σε τάξεις. Για την απόκτηση του πτυχίου μιας τάξης απαιτείται πτυχίο της αμέσως κατώτερης τάξης και ορισμένα έτη εμπειρίας στην κατασκευή έργων της οικείας κατηγορίας. Όσο μεγαλύτερη η τάξη πτυχίου κάποιου μηχανικού, τόσο μεγαλύτερου προϋπολογισμού έργα μπορεί να αναλάβει.

Το Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) στο οποίο εγγράφονται οι κατασκευαστικές εταιρείες που μπορούν να αναλαμβάνουν την εκτέλεση έργων της συγκεκριμένης κατηγορίας. Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται και αυτές κατά τάξεις ανάλογα με την εμπειρία τους, το μετοχικό τους κεφάλαιο, το προσωπικό που διαθέτουν κ.λ.π.

Όταν πρόκειται να κατασκευαστεί ένα δημόσιο έργο ακολουθείται μια σαφώς ορισμένη διαδικασία που ξεκινά με την προκήρυξη της μελέτης του. Αφού ανατεθεί η μελέτη μέσα από μειοδοτικό διαγωνισμό, ολοκληρωθεί και παραδοθεί στο φορέα που θα εκτελέσει το έργο, ακολουθεί η δημοπράτηση του έργου του ίδιου που γίνεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις οδηγίες που περιλαμβάνονται στη μελέτη του. Στο διαγωνισμό για την επιλογή αναδόχου που θα εκτελέσει το έργο συμμετέχουν εταιρείες εγγεγραμμένες στο αντίστοιχο ΜΕΕΠ και σε τάξη που αντιστοιχεί προς τον προϋπολογισμό του έργου. Αφού επιλεγεί ο ανάδοχος (εργολάβος) αρχίζει η εκτέλεση του έργου υπό την επίβλεψη του αντίστοιχου δημόσιου φορέα. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, ακολουθεί η παράδοσή του κατά την οποία ελέγχεται η τήρηση των προδιαγραφών και η ποιότητα της κατασκευής.

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι η ένταξη των έργων πληροφορικής στο καθεστώς των δημοσίων έργων, αντιστοιχεί στη δημιουργία μίας ή περισσοτέρων νέων κατηγοριών δημοσίων έργων, τη δημιουργία των αντίστοιχων ΜΕΚ και ΜΕΕΠ, τον προσδιορισμό προδιαγραφών και κανόνων για την μελέτη και την εκτέλεσή τους.

Η πρόταση του ΤΕΕ περιείχε τα εξής χαρακτηριστικά:

  • Δημιουργία δύο νέων κατηγοριών έργων:
    • Τα έργα υλικού (Hardware) και
    • τα έργα λογισμικού (Software)
  • Απόδοση δικαιωμάτων στα έργα υλικού σε παραδοσιακού κλάδους μηχανικών (Μηχανολόγοι, Ηλεκτρολόγοι).
  • Απόδοση δικαιωμάτων στα έργα λογισμικού στους αποφοίτους μη πολυτεχνικών τμημάτων Πληροφορικής
  • Ένταξη των αποφοίτων μη πολυτεχνικών τμημάτων Πληροφορικής σε μια ειδική κατηγορία μελών του ΤΕΕ χωρίς πλήρη δικαιώματα.

Επιχειρώντας μια συνοπτική αξιολόγηση της πρότασης αυτής, πρέπει να πούμε καταρχάς ότι είχε όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της προσαρμοστικής προσέγγισης. Είχε το αναμφισβήτητα θετικό στοιχείο της αξιοποίησης ενός δοκιμασμένου θεσμικού πλαισίου και επεδίωκε την επέκταση της εφαρμογής του για την Πληροφορική. Το κυριότερο αρνητικό στοιχείο της ήταν η απονομή δικαιωμάτων σε κλάδους μηχανικών που δεν είχαν άμεση σχέση με την Πληροφορική και τον κατακερματισμό των έργων Πληροφορικής σε δύο κατηγορίες ακολουθώντας μια διάκριση που είχε ήδη αρχίσει να ξεπερνιέται από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Επιπλέον, ένα στοιχείο που οδήγησε στην αποτυχία της πρότασης ήταν ότι οι παραδοσιακοί κλάδοι μηχανικών του ΤΕΕ και ιδιαίτερα οι κλάδοι των παραδοσιακών κατασκευών (πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες κ.λ.π.) δεν έδειξαν ενδιαφέρον με αποτέλεσμα η ηγεσία του ΤΕΕ που αποτελείται κυρίως από αυτούς να μην υποστηρίξει την προσπάθεια. Ταυτόχρονα όμως, το ΤΕΕ υπονόμευσε την πρόταση της ΕΠΥ με τη λογική ότι δεν ήταν δική του!

2.2 Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΥ

Η ΕΠΥ την ίδια περίοδο πρότεινε τη δημιουργία Επιμελητηρίου Πληροφορικής στο οποίο θα εντάσσονταν εκτός από τους πτυχιούχους Πληροφορικής, όλοι όσοι είχαν κάποιου είδους επαγγελματική ενασχόληση με την Πληροφορική ακόμη και όσοι δεν διέθεταν πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ!. Παράλληλα, η ΕΠΥ υποστήριξε την υιοθέτηση της Επαγγελματικής Δομής Ικανοτήτων Πληροφορικής - ΕΔΙΠ (European Informatics Skill Structure - EISS) με διακριτές βαθμίδες ξεκινώντας από τη βαθμίδα του απλού χρήστη. Το προτεινόμενο επιμελητήριο θα ήταν αρμόδιο να απονέμει πτυχία με βάση αυτή τη δομή στα μέλη του κατόπιν κάποιας διαδικασίας αξιολόγησης της επαγγελματικής τους εμπειρίας. Προχώρησε μάλιστα στην εκπόνηση μιας πρότασης για το προσοντολόγιο - καθηκοντολόγιο Πληροφορικής στο Δημόσιο Τομέα στα πλαίσια του προγράμματος Κλεισθένης του Υπουργείου Εσωτερικών η οποία μελέτη παρέμεινε στα χαρτιά.

Η πρόταση της ΕΠΥ όπως είπαμε ακολουθούσε την συνολική προσέγγιση. Ο ορισμός όμως που υπαινίσσονταν για το αντικείμενο της Πληροφορικής και ακολούθως τα κριτήρια εισόδου στο επάγγελμα δεν ήταν επιστημονικά - ακαδημαϊκά αλλά «αγοραία», βασίζονταν δηλαδή στην επαγγελματική εμπειρία και υιοθετούσε πλήρως το μοντέλο πιστοποίησης που προωθούν οι μεγάλες εταιρείες πληροφορικής (πχ MΟUS) το οποίο μάλιστα επιχειρούσε να το εμφανίσει ως `τεχνολογικά ουδέτερο`. Το μοντέλο αυτό αμφισβητούσε καίρια το κύρος των τίτλων πληροφορικής και ιδιαίτερα των πανεπιστημιακών. Επιπλέον στηρίζονταν σε μια μετέωρη πρόταση για την καθιέρωση του EISS σε πανευρωπαϊκό επίπεδο κάτι που τελικά δεν έγινε. Η πρόταση προφανώς αποσκοπούσε στην `τακτοποίηση` διαφόρων προσώπων που ήθελαν να αποκτήσουν τίτλους στην Πληροφορική χωρίς να διαθέτουν επιστημονική μόρφωση στο αντικείμενο. Οι βασικές αιτίες της αποτυχίας ήταν αφενός η εναντίωση του ΤΕΕ και αφετέρου η έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης και επιστημονικού κύρους της ίδιας της πρότασης.

Παρά την αποτυχία της πρότασης, η `ιδέα` της πιστοποίησης και της αντικατάστασης των σπουδών πληροφορικής με σεμινάρια και κύκλους επαγγελματικής κατάρτισης, συνέχισε να προβάλλεται από διάφορους κύκλους και να δημιουργεί αρνητικές εξελίξεις σε διάφορους επιμέρους επαγγελματικούς χώρους με πρώτο αυτόν της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

3. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ

Τι γίνεται όμως σήμερα? Η μάχη για τον έλεγχο της αγοράς πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών μετά την ανάπαυλα της περιόδου 1996-2000, επανέρχεται στο προσκήνιο εν΄ όψει των έργων του Γ` Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Ολυμπιακών Έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα `Κοινωνία της Πληροφορίας` συνολικού κόστους πάνω από ένα τρις δραχμών έχει γίνει το μήλο της έριδος μεταξύ διαφόρων εταιρειών. Η διαμάχη της περιόδου 1992-1995 εμφανίζεται εκ νέου. Κύκλοι του ΤΕΕ με προσβάσεις στο Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών προωθούν ρυθμίσεις για τη δημιουργία δύο νέων κατηγοριών δημοσίων έργων: Τα έργα Πληροφορικής και τα έργα Τηλεπικοινωνιών. Κύκλοι της ΕΠΥ και του ΣΕΠΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών) με προσβάσεις στο Υπουργείο Εσωτερικών αντιδρούν και προωθούν δομές πιστοποίησης ξεκινώντας από τη δημιουργία δικτύου πιστοποίησης βασικών γνώσεων χρήσης υπολογιστών.

Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Παιδείας συνεχίζει να εφαρμόζει πολιτικές εξευτελισμού της Πληροφορικής και των Πληροφορικών (διορισμοί «μεταλλαγμένων πληροφορικών» στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μεταπτυχιακά προγράμματα μετατροπής (conversion courses), μαζική αύξηση των εισακτέων στα τμήματα Πληροφορικής ΑΕΙ και ΤΕΙ) ενώ ταυτόχρονα προωθεί την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ και την εξίσωση των Πολυτεχνικών Πτυχίων με μεταπτυχιακά `Διπλώματα Προχωρημένων Σπουδών`.

Το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, μετά την ψήφιση του νόμου 2867/2000 για την απελευθέρωση των Τηλεπικοινωνιών είχε αναλάβει να επεξεργαστεί μεταξύ άλλων ένα προεδρικό διάταγμα για τον καθορισμό των προδιαγραφών και των κανόνων για την εκτέλεση δημοσίων έργων Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών και ένα προεδρικό διάταγμα που θα ρύθμιζε θέματα σχετικά με τις ιδιωτικές και δημόσιες εγκαταστάσεις Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών. Και τα δύο αυτά διατάγματα θα έπρεπε στη συνέχεια να εγκριθούν από τρία συναρμόδια Υπουργεία: το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, το Υπουργείο Ανάπτυξης, και το Υπουργείο Εσωτερικών.

3.1 ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ

Το Φεβρουάριο του 2002, υπήρξαν δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο ότι η επεξεργασία του διατάγματος είχε ολοκληρωθεί και το σχέδιο ΠΔ είχε αποσταλεί στα τρία συναρμόδια υπουργεία για έγκριση. Από την πρώτη στιγμή, η ΕΠΥ και ο ΣΕΠΕ διατύπωσαν με έντονο τρόπο τις αντιρρήσεις τους και ισχυρίστηκαν ότι υπονομεύεται η αγορά Πληροφορικής με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Τι περιλαμβάνουν όμως οι ρυθμίσεις αυτές και γιατί διαφωνούν η ΕΠΥ και ο ΣΕΠΕ; Οι πληροφορίες λένε ότι το σχέδιο αυτό δημιουργεί δύο νέες κατηγορίες δημοσίων έργων (τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής) και θέτει τις προϋποθέσεις για εγγραφή στα αντίστοιχα μητρώα (ΜΕΚ και ΜΕΕΠ).

Ειδικά για τα ΜΕΚ, προτείνονται τα εξής:

  • Στο ΜΕΚ έργων Τηλεπικοινωνιών εντάσσονται οι εξής κατηγορίες μηχανικών: Ηλεκτρολόγοι Μηχανολόγοι, Ηλεκτρολόγοι, Μηχανολόγοι, Ηλεκτρονικοί, Ηλεκτρολόγοι και Μηχανικοί Η/Υ, Πληροφορικής και Μηχανικοί Η/Υ. Επίσης εντάσσονται οι πτυχιούχοι Φυσικοί που έχουν και ενδεικτικό Ραδιοηλεκτρολογίας ή Ηλεκτρονικού Αυτοματισμού.
  • Στο ΜΕΚ έργων Πληροφορικής εντάσσονται οι Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί και Μηχανικοί Υπολογιστών, οι Μηχανικοί Η/Υ και Πληροφορικής, οι Ηλεκτρονικοί Μηχανικοί και Μηχανικοί Υπολογιστών καθώς και οι πτυχιούχοι τμημάτων Πληροφορικής, Επιστήμης Υπολογιστών και Εφαρμοσμένης Πληροφορικής ΑΕΙ.
  • Επίσης στα παραπάνω ΜΕΚ εντάσσονται και οι πτυχιούχοι αντίστοιχων ΤΕΙ με τουλάχιστον τριετή επαγγελματική εμπειρία. Στα ΜΕΕΠ εντάσσονται επιχειρήσεις που διαθέτουν αντίστοιχο προσωπικό και πληρούν και τις υπόλοιπες προϋποθέσεις (μετοχικό κεφάλαιο, έτη εμπειρίας κ.λ.π.).

Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί διαφωνούν τόσο ο ΣΕΠΕ όσο και η ΕΠΥ με αυτές τις ρυθμίσεις: Διότι η συντριπτική πλειοψηφία των μελών τους αποκλείονται από τα έργα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών εφόσον δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για εγγραφή στα ΜΕΕΠ και ΜΕΚ αντίστοιχα.

Η κίνηση αυτή του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών εναρμονίζεται με τις προτάσεις που από το Νοέμβριο του 2000 είχε καταθέσει η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας για τη δημιουργία Μητρώου Πληροφορικών. Οι προτάσεις αυτές είχαν επικυρωθεί από τη Συνδιάσκεψη των Τμημάτων Πληροφορικής ΑΕΙ που είχε διεξαχθεί το Δεκέμβριο του 2000 στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτιμούμε ότι με τις ρυθμίσεις αυτού του Σχεδίου ΠΔ ανοίγει ο δρόμος για να μπουν επιτέλους κανόνες στην εκτέλεση των δημοσίων έργων στους τομείς των Τηλεπικοινωνιών και της Πληροφορικής ώστε να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον και τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών. Το σχέδιο ΠΔ αυτό, δεν είναι πανάκεια, ούτε λύνει όλα τα προβλήματα. Είναι όμως μία αρχή. Είναι μία βάση πάνω στην οποία θα μπορούμε να μιλήσουμε και να διαπραγματευτούμε σε αντίθεση με την απουσία ρυθμιστικού πλαισίου που υπάρχει τώρα.

Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν υπογραφεί τα σχετικά προεδρικά διατάγματα για να τεθεί σε εφαρμογή το Μητρώο, ενώ δεν έχουν δοθεί όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις από τα αρμόδια υπουργεία (ΥΠΕΧΩΔΕ, Μεταφορών, Ανάπτυξης και Εσωτερικών). Σύμφωνα με πληροφορίες σκόπελος στην προώθηση των διαταγμάτων αποτελεί το υπουργείο Εσωτερικών στο οποίο η ΕΠΥ και ο ΣΕΠΕ έχουν καλές «προσβάσεις». Αυτό αποδεικνύεται και από πρόσφατο άρθρο στην Ναυτεμπορική (4/12/2002) όπου αναφέρεται ότι ο Υπουργός Εσωτερικών κ Σκανδαλίδης, δεσμεύτηκε σε εκπροσώπους του κλάδου (βλέπε ΣΕΠΕ), ότι «σε συνεργασία με τον Υπουργό Οικονομικών θα επανεξετάσουν το θέμα προκειμένου να αποφευχθεί μία ρύθμιση που θα δημιουργήσει προβλήματα στην υλοποίηση έργων πληροφορικής»

3.2 ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Το δεύτερο σημαντικό διάταγμα που προβλέπει ο νόμος 2867/2000 είναι όπως είπαμε αυτό που αφορά στην θεσμοθέτηση διαδικασιών και προδιαγραφών που αφορούν τις εγκαταστάσεις Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών. Οι πληροφορίες που έχουμε λένε ότι βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας στην επιτροπή που συγκροτήθηκε με αυτό το σκοπό και σύντομα θα πάρει το δρόμο του προς του αρμόδιους Υπουργούς για υπογραφή. Εκτιμούμε ότι και στην περίπτωση αυτή, θα υπάρξουν έντονες αντιδράσεις από όσους αντέδρασαν ήδη στο σχέδιο διατάγματος που αφορά τα δημόσια έργα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών. Δεν θα θέλαμε σε αυτό το σημείο να πούμε περισσότερα απλά να επισημάνουμε ότι η ΕΠΕ είναι αποφασισμένη να πιέσει με κάθε τρόπο για την έκδοσή του γνωρίζοντας τις αδυναμίες που έχει εκτιμώντας όμως ότι διαμορφώνει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις διεκδικήσεις μας.

4 Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ

Όπως ήδη θα καταλάβατε από τα παραπάνω, και για να παραφράσω, την φράση του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Κ Σαρτζετάκη, «ο κλάδος μας είναι ευάερος και ευήλιος, και όλοι τον ζηλεύουν». Η πληροφορική στην Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε ένα νέο El Dorado, ένα πολυετές κυνήγι χρυσού σε μία Άγρια Δύση χωρίς κανόνες. Ένα πεδίο, όπου ο καθένας μπορεί να «μεταλλαχθεί» σε Πληροφορικό και να προσφέρει υπηρεσίες χωρίς καμία επιστημονική εγκυρότητα και φυσικά χωρίς καμία υπευθυνότητα. Διότι στην Ελλάδα το γνωστό «Είσαι ότι Δηλώσεις» καλά κρατεί. Στην Ελλάδα κάθε εταιρεία ασχέτως με το αν διαθέτει το απαραίτητο επιστημονικό δυναμικό ή κεφάλαια μπορεί να λάβει μέρος στους διαγωνισμούς-προκηρύξεις έργων πληροφορικής, καθώς αυτά προκηρύσσονται ως διαγωνισμοί προμηθειών. Όπως δηλαδή το δημόσιο αγοράζει έπιπλα ή χαρτί υγείας Χαρακτηριστικό παράδειγμα - αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι και τα προβλήματα του έργου TAXIS το οποίο κατέρρευσε στις 300.000 αιτήσεις. Ουδέποτε μάθαμε ποιο ήταν το αποτέλεσμα της Ε.Δ.Ε. που διέταξε το Υπουργείο Οικονομικών για να βρει απαντήσεις στα πώς και γιατί ένα τόσο ακριβό και σημαντικό έργο δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί ούτε στις στοιχειώδεις απαιτήσεις των οικονομικών εφοριών και των φορολογουμένων.

Οι ευθύνες της πολιτείας είναι πραγματικά τεράστιες, έχει όμως το άλλοθι, και πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, ότι δεν διαθέτει τους ανθρώπους με την αναγκαία τεχνική υποδομή που θα μπορέσουν να σχεδιάσουν και να αναπτύξουν τις υποδομές που απαιτούνται για την αποτελεσματική αξιοποίηση της Πληροφορικής σε όλες τις πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Επομένως το κρίσιμο κατά τη γνώμη μας ερώτημα είναι γιατί η πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει την ανεπάρκειά της και να απευθυνθεί στους ειδικούς προκειμένου να αξιοποιήσει τις γνώσεις τους;

Δυστυχώς η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πολύπλοκη και συνδέεται με πολιτικές και ιστορικές παραμέτρους που αγνοεί ο μέσος πολίτης ή αν θέλετε ο μέσος Πληροφορικός. Ας περιοριστούμε προς το παρόν να καταγράψουμε το κυριότερο δίδαγμα από τις προσπάθειες κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων που περιγράψαμε και ας προβληματιστούμε μέχρι την επόμενη συνάντησή μας που ελπίζω να γίνει σύντομα:

Οι ρυθμίσεις των θεμάτων της Πληροφορικής απαιτούν τεχνικές, νομικές και οικονομικές γνώσεις για να είναι πλήρεις και να μπορεί να εφαρμοστούν με επιτυχία. Ταυτόχρονα οι οικονομικές συνέπειες αυτών των ρυθμίσεων είναι τεράστιες και όσοι θέλουν να ωφεληθούν (ή να μη ζημιωθούν) επιδιώκουν να εμφανίζονται ως εκπρόσωποι του κλάδου μας για να νομιμοποιούνται ως συνομιλητές στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Η τραγική τεχνική τους ανεπάρκεια δεν γίνεται αντιληπτή από τους πολιτικούς παράγοντες διότι ούτε αυτοί έχουν τις τεχνικές γνώσεις για να τους κρίνουν ή αν θέλετε πολλές φορές απλώς επιδιώκουν να εμφανίσουν ως συναινετικές κάποιες προκατασκευασμένες ρυθμίσεις που εξυπηρετούν `αλλότριους σκοπούς` Εμείς οι Πληροφορικοί, που έχουμε άμεσο ενδιαφέρον και πρέπει να συμμετέχουμε σε αυτές τις διαδικασίες απουσιάζουμε με δική μας ευθύνη. ΑΥΤΗ Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΥΤΟΚΛΗΤΟΥΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΟΥΣ ΝΑ ΔΡΟΥΝ ΑΝΕΝΟΧΛΗΤΟΙ.

Αυτό είναι το μεγάλο δίδαγμα που το ξαναβρίσκουμε μπροστά μας μελετώντας κάθε περίπτωση καταστρατήγησης των αυτονόητων δικαιωμάτων μας. Είμαστε λοιπόν υπεύθυνοι διότι με την απουσία μας σιωπηρά συναινούμε και γινόμαστε συνυπεύθυνοι στην καταστροφή της επιστήμης μας, της αναπτυξιακής προοπτική της χώρας και του εργασιακού μας μέλλοντος.

Μέσα σε αυτό το abstraction (για να χρησιμοποιήσω και ένα όρο του χώρου μας), και με την διαπίστωση ότι αναγκαία προϋπόθεση για την εξασφάλιση της παρουσίας των πληροφορικών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων είναι η ύπαρξη ενός ενιαίου φορέα αυθεντικής εκπροσώπησης των Πληροφορικών, 20 χρόνια μετά την ίδρυση του πρώτου τμήματος Πληροφορικής (στην Πάτρα), ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 2001 η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας (ΕΠΕ). Η ΕΠΕ είναι ένα επιστημονικό, επαγγελματικό σωματείο, μέλη του οποίου μπορούν να γίνουν απόφοιτοι και φοιτητές τμημάτων πληροφορικής, ως τακτικά και δόκιμα μέλη αντίστοιχα. Ιδρύθηκε για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την προαγωγή της Πληροφορικής, αξιοποιώντας τις δυνάμεις των Πληροφορικών και ικανοποιώντας τις εργασιακές και επιστημονικές τους ανάγκες όπου και αν εργάζονται ή διαμένουν. Είναι η κατάληξη της αναζήτησης των Πληροφορικών για ένα ισχυρό φορέα του κλάδου που θα αναδεικνύει αξιόπιστα τον κοινωνικό τους ρόλο και θα τους εκπροσωπεί αυθεντικά σε όλα τα πεδία των ενδιαφερόντων τους.

Μεταξύ των επιδιώξεων της Ε.Π.Ε. είναι:

  • Να ρυθμιστεί νομοθετικά το επάγγελμα του Πληροφορικού.
  • Να δημιουργηθεί ένα Εθνικό Επιμελητήριο Πληροφορικής.
  • Να αναγνωριστεί το αποκλειστικό δικαίωμα διορισμού σε θέσεις πληροφορικής του δημοσίου, της νομαρχιακής και τοπικής αυτοδιοίκησης και της εκπαίδευσης.
  • Να προβαίνει σε συλλογικές διαπραγματεύσεις και να υπογράφει συλλογικές συμβάσεις εργασίας που θα κατοχυρώνουν και θα διευρύνουν τα δικαιώματα των μελών της στις δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις.
  • Να προστατεύει τα μέλη της από κάθε καταστρατήγηση των δικαιωμάτων τους και να προσφέρει αποτελεσματική νομική στήριξη και προστασία αναλαμβάνοντας και την δικαστική τους εκπροσώπηση.
  • Να καταγγέλλει τις περιπτώσεις παραβίασης της εργατικής νομοθεσίας και να φροντίζει για την ενεργοποίηση των αρμοδίων κρατικών ή δικαστικών αρχών.
  • Να τηρεί αρχείο επιχειρήσεων - εργοδοτών και να το ενημερώνει με ζητήματα αμοιβών, συνθηκών εργασίας, υγιεινής, ασφάλειας και γενικά με κάθε ζήτημα που ενδιαφέρει τα μέλη της.
  • Να συμβάλλει στην διεκδίκηση καλύτερων αμοιβών εργασίας.
  • Να παρέχει συνεχή, έγκυρη και επίκαιρη επιστημονική και τεχνική ενημέρωση στα μέλη της μέσω σεμιναρίων, εκδόσεων και συνεργασιών με τα τμήματα Πληροφορικής ΑΕΙ.

Η ΕΠΕ καθημερινά αγωνίζεται και επιδιώκει τους παραπάνω στόχους και εκατοντάδες είναι αυτοί που έρχονται σε επαφή μαζί μας αναζητώντας πληροφορίες ή βοήθεια.

Ένα όμως είναι σίγουρο. Η αλλαγή δεν έρχεται μόνη της. Την αλλαγή την φέρνουν αυτοί που την επιθυμούν. Σας καλούμε λοιπόν να συνταχθείτε όλοι, κάτω από την ομπρέλα της ΕΠΕ, και μαζί να δώσουμε τον αγώνα που θα φέρει την τόσο αναγκαία για την χώρα μας αλλαγή. Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε. Βοηθήστε μας να βοηθήσουμε. Βοηθήστε μας να βοηθήσουμε!!!

Ευχαριστώ που με ακούσατε.

</p