Όλα τα Άρθρα

Κανιβαλικός καπιταλισμός

Ούτε στην παραλία δεν ησυχάζουν τα 80 εκατομμύρια των υπαλλήλων στις ΗΠΑ.Οι εταιρείες εδώ και πολλά χρόνια έχουν τη δυνατότητα να τους εντοπίζουν ακόμη και στη θάλασσα, μέσω των κινητών.

Ούτε στην παραλία δεν ησυχάζουν τα 80 εκατομμύρια των υπαλλήλων στις ΗΠΑ. Οι εταιρείες εδώ και πολλά χρόνια έχουν τη δυνατότητα να τους εντοπίζουν ακόμη και στη θάλασσα, μέσω των κινητών.

Αλλωστε, χάρη σε μια πρόσφατη ανακάλυψη, συνδυάζεται άνετα το κολύμπι με τη δουλειά στο λάπτοπ, καθώς ένα ειδικό πλωτό κάθισμα παρέχει όλες τις ευκολίες σε όσους δεν έχουν ούτε λεπτό για χάσιμο. Οσοι μένουν πίσω στο γραφείο, πρέπει να τα βγάλουν πέρα κατά μέσον όρο με 200 e-mail την ημέρα, έχοντας ταυτόχρονα κατά νου ότι δεν θα πρέπει να στέλνουν μηνύματα που να περιέχουν λέξεις-κλειδιά, όπως «συνδικάτο», «κινητοποίηση» και «αφεντικό», προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, καθώς οι ηλεκτρονικοί πράκτορες είναι διαρκώς σε επιφυλακή.

Γνωστό σλόγκαν περιγράφει με καυστικό τρόπο τις συνθήκες εργασίας των Αμερικανών υπαλλήλων: «Φυσικά και παίρνουμε άδεια διακοπών. Λέγεται διάλειμμα για φαγητό». Ακόμη και η απαραίτητη αυτή ανάπαυλα, όμως, θεωρείται πλέον πολυτέλεια: σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Ενωσης Εστιατόρων, το 39% των εργαζομένων δηλώνουν ότι είναι τόσο απασχολημένοι, ώστε δεν προλαβαίνουν ούτε να φάνε.

Οι συνθήκες εργασίας όχι μόνο δεν βελτιώνονται, αλλ' αντιθέτως έχουν χειροτερεύσει σε σχέση με ό,τι ίσχυε 30 χρόνια πριν, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Περισσότερες ώρες δουλειάς, μειωμένες αποδοχές και λιγότερα προνόμια για τους «τυχερούς», απολύσεις για τους άτυχους. Οι επιχειρήσεις, με στόχο να ανεβάσουν τις μετοχές τους, απολύουν στρατιές εργαζομένων, οι οποίοι για να αποφύγουν μια τέτοια εξέλιξη, αναγκάζονται να δουλεύουν στα σπίτια τους, να ξενυχτούν, ενώ ακόμη και τα Σαββατοκύριακα ή κατά τη διάρκεια των διακοπών, δεν σταματούν να εργάζονται. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι επιστρέψαμε στο 1920, όταν δηλαδή δεν είχε ακόμη κατοχυρωθεί το 8ωρο.

«Οι Αμερικανοί εργαζόμενοι δεν είναι θύματα της φτώχειας και της ανέχειας, αλλά της προόδου», σχολιάζει η Μπάρμπαρα Ερενριτς στο βιβλίο της «Πενταροδεκάρες» (2001). «Εχουμε όλοι την παρακαταθήκη μας και σαν κεφαλαιούχοι, το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι το κέρδος. Εμείς συμβάλλουμε στη διαμόρφωση των συνθηκών που δημιουργούν το φρικτό αυτό εργασιακό περιβάλλον. Στην ουσία αυτοκαταβροχθιζόμαστε», παρατηρεί υπάλληλος μεγάλης διαφημιστικής εταιρείας στις ΗΠΑ.

Οι πολλές ώρες εργασίας θα ήταν ίσως υποφερτές, εάν είχε εξασφαλιστεί και το ανάλογο οικονομικό αντίκρισμα στους μισθούς. Κάτι τέτοιο όμως, δυστυχώς δεν ισχύει. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος κέρδιζε το 1997 μόλις 6 σεντ περισσότερα την ώρα, σε σχέση με τον πατέρα του το 1973, ενώ σήμερα, κάποιος που πρωτοπιάνει δουλειά βγάζει κατά 1,17 δολάρια λιγότερα την ώρα, εν συγκρίσει με κάποιον στη θέση του, 25 χρόνια πριν.

Οι περικοπές στους μισθούς, αλλά και η κατάργηση κάποιων κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των υπαλλήλων, οι οποίοι στερούνται σε πολλές περιπτώσεις από την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη, μέχρι το επίδομα άδειας και Χριστουγέννων, οφείλονται κατά ένα μέρος στην αύξηση του αριθμού των εργαζομένων μερικής απασχόλησης σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Ο άγριος ανταγωνισμός και η αγωνιώδης προσπάθεια για μείωση του κόστους παραμένουν, ωστόσο, οι κύριοι λόγοι που οδηγούν σε μαζικές απολύσεις και στο ψαλίδισμα των κεκτημένων.

«Οταν οι εταιρείες δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη μακροζωία τους, τότε το ίδιο ισχύει και για τους υπαλλήλους τους», σχολιάζει ο Αντριου Γκρουβ, στο βιβλίο του «Μόνον οι παρονοϊκοί επιβιώνουν» (1996). Για τον λόγο αυτόν άλλωστε και οι εργαζόμενοι δείχνουν να έχουν αποδεχθεί την ήττα τους, καθώς και το γεγονός ότι θα πρέπει να πληρώνουν οι ίδιοι για τα λάθη διαχείρισης των ανωτέρων τους, ο μισθός των οποίων έχει αυξηθεί κατά 70% από το 1990.

Ο «κανιβαλικός καπιταλισμός», σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις των ειδικών, θεωρείται ότι θα οδηγήσει τελικά τους κακοπληρωμένους υπαλλήλους ξανά στον δρόμο των συνδικάτων. Ολα μοιάζουν πιθανά, όταν η Αμερικανική Ιατρική Ενωση αποφάσισε να οργανώσει τους γιατρούς ή τουλάχιστον όσους από αυτούς δουλεύουν σε νοσοκομεία. Παρ' όλ' αυτά, χωρίς μια διεθνή συμφωνία, η οποία θα προστατεύει τους πολίτες από την ανεξέλεγκτη εξουσία των παγκοσμιοποιημένων επιχειρήσεων, οι συνθήκες εργασίας θα χειροτερεύουν διαρκώς.

Ειρήνη Κοσμά, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 31/10/2001