Ενημερωθήκαμε πρόσφατα ότι το Υπουργείο Παιδείας προτείνει στα τμήματα Πληροφορικής ΑΕΙ και ΤΕΙ δέσμη μέτρων τα οποία κατά τη γνώμη μας θα υποβαθμίσουν δραματικά τις σπουδές και τις επαγγελματικές προοπτικές των πληροφορικών. Το ΥΠΕΠΘ εκτιμά ότι υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών Πληροφορικής στην Ελλάδα (χάσμα δεξιοτήτων) με αποτέλεσμα να μην ικανοποιούνται οι ανάγκες των επιχειρήσεων. Επιδιώκει την αύξηση του αριθμού εισακτέων και τη δημιουργία ταχύρρυθμων προγραμμάτων κατάρτισης σε όλα τα τμήματα Πληροφορικής. Δυστυχώς, από τη μελέτη του σχετικού κειμένου(1) προκύπτει ότι το αποκαλούμενο χάσμα δεξιοτήτων δεν τεκμηριώνεται και κατά μείζονα λόγο δεν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί. Αυτή η προχειρότητα δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για τους πραγματικούς στόχους του Υπουργείου. Το βέβαιο είναι ότι οι σπουδές θα υποβαθμιστούν δραματικά λόγω έλλειψης διδακτικού προσωπικού, ανεπάρκειας υποδομών και ελαχιστοποίησης των απαιτήσεων ολοκλήρωσης των σπουδών. Η αναπόφευκτη συνέπεια θα είναι ο εξευτελισμός των πτυχίων Πληροφορικής και η υπονόμευση του εργασιακού μέλλοντος όλων των πληροφορικών που ήδη οδηγεί σε φυγή στο εξωτερικό για αναζήτηση ακαδημαϊκής ή επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Με την επιστολή αυτή επιθυμούμε να ενημερώσουμε εγκαίρως τους ενδιαφερόμενους ώστε να αποσοβηθεί ο ορατός κίνδυνος μετατροπής των τμημάτων Πληροφορικής σε Κέντρα Κατάρτισης. Είναι βέβαιο ότι αν το Υπουργείο εμμείνει στις θέσεις του θα πυροδοτήσει εύλογες αντιδράσεις που θα προκαλέσουν τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των τμημάτων.
Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας, αντιλαμβανόμενη την τεράστια σημασία της άρτιας εκπαίδευσης των επιστημόνων και των μηχανικών της Πληροφορικής αλλά και την τεράστια εθνική σημασία της παραμονής τους στην Ελλάδα, θέτει ως πρωταρχικό στόχο τη αναβάθμιση των σπουδών της Πληροφορικής και τη δημιουργία ελκυστικών συνθηκών εργασίας που θα συνδυάζονται με τη δυνατότητα διαρκούς εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα.
Υπάρχει πραγματικά χάσμα δεξιοτήτων;
Ο όρος "χάσμα δεξιοτήτων" εμφανίστηκε πριν λίγα χρόνια για να εκφράσει την έλλειψη εξειδικευμένων επιστημόνων, πληροφορικών, στις αναπτυγμένες οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής. Η ραγδαία ανάπτυξη του Διαδικτύου θεωρήθηκε ένας από τους κύριους λόγους. Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες(2) που αποκαλύπτουν ότι η σχετική κίνηση ξεκίνησε στις ΗΠΑ από μεγάλες εταιρείες πληροφορικής για να συμπιέσουν τους μισθούς των πληροφορικών και να διευκολύνουν τη μαζική είσοδο εργατικού δυναμικού από χώρες του τρίτου κόσμου ενώ την ίδια στιγμή αρνούνται να προσλάβουν πληροφορικούς που η ηλικία τους υπερβαίνει το όριο των 40 ή 35 ετών.
Σε κάθε περίπτωση, τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται μια τεράστια κάμψη(3) της Νέας Οικονομίας που πυροδοτεί μαζικές απολύσεις(4) πληροφορικών και οδηγεί σε υπερπροσφορά εργασίας στην Πληροφορική. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αρνούμενη να παρέμβει ουσιαστικά για στήριξη του δικαιώματος εργασίας των ευρωπαίων πολιτών, περιορίζεται σε συστάσεις περί έγκαιρης ενημέρωσης πριν τις απολύσεις!
Δυστυχώς η Πληροφορική μπορεί όσο εύκολα δημιουργεί, τόσο εύκολα και να διαλύει θέσεις εργασίας. Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι μεγαλύτερο καθώς δεν υπάρχει μια εύρωστη και καλά διαρθρωμένη οικονομία να στηρίξει την ανάπτυξη της Πληροφορικής. Στη χώρα μας η Πληροφορική αναπτύσσεται χωρίς σοβαρό σχεδιασμό και χρησιμοποιείται ως μέσο εύκολου πλουτισμού.
Η έλλειψη σοβαρών υποδομών και προϋποθέσεων για ανάπτυξη εγκυμονεί τον κίνδυνο μαζικής μετανάστευσης των πληροφορικών κάτι που ήδη συμβαίνει σε κάποιο βαθμό είτε για συνέχιση των σπουδών είτε για εξεύρεση καλύτερων συνθηκών εργασίας δεδομένου ότι οι μισθοί των πληροφορικών στην Ελλάδα είναι οι χαμηλότεροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η έρευνα είναι μηδαμινή.
Το μεγάλο πρόβλημα, λοιπόν, της χώρας δεν είναι το χάσμα δεξιοτήτων (εξάλλου οι απειλές(5) αλλά και οι πραγματικές απολύσεις(6) είναι πλέον γεγονός και εδώ) αλλά το έλλειμμα υποδομών και ελκυστικών συνθηκών εργασίας για τους πληροφορικούς. Η φυγή τους στο εξωτερικό είναι ζήτημα κορυφαίας εθνικής και οικονομικής σημασίας καθώς οδηγεί σε αφαίμαξη του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Πώς θα αναπτυχθεί σωστά η Πληροφορική στην Ελλάδα;
Δυστυχώς στους επιχειρηματικούς κύκλους επικρατεί η άποψη ότι με σύντομη κατάρτιση μπορεί να δημιουργηθεί ταχύτατα ένα ευέλικτο επιστημονικό δυναμικό με χαμηλές απαιτήσεις. Αυτό δεν είναι αλήθεια στις σημερινές συνθήκες όπου το ζητούμενο δεν είναι η απασχολησιμότητα αλλά το υψηλό επίπεδο των επιστημόνων και η ικανότητα δημιουργικής αφομοίωσης των τεχνολογικών εξελίξεων και όχι η απλή αντιγραφή τους. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την εθνική μας οικονομία δεν μπορεί να είναι το φθηνό εργατικό δυναμικό εκτός κι αν επιζητούνται τριτοκοσμικά μοντέλα ανάπτυξης. Η προστιθέμενη αξία των προϊόντων της Πληροφορικής στηρίζεται στην καινοτομία η οποία προκύπτει από την υψηλή ποιότητα του επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού.
Το παράδοξο της επιβίωσης επιχειρήσεων και επιχειρηματιών στην Ελλάδα που δεν λειτουργούν παραγωγικά ερμηνεύεται από τον εξαρτημένο χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας και τον έντονο κρατισμό που όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά στην Πληροφορική γιγαντώνεται όλο και περισσότερο. Κάποιες ελληνικές επιχειρήσεις, μπορούν λοιπόν να επιβιώνουν χωρίς να επενδύουν σε υψηλής ποιότητας εργατικό δυναμικό, διότι απλούστατα τα (δημόσια κατά κανόνα) έργα που εκτελούν δεν αξιολογούνται ουσιαστικά. Οι αναθέσεις γίνονται χαριστικά και τα έργα δεν έχουν ουσιαστικές προδιαγραφές ούτε ελέγχονται κατά την παραλαβή τους.
Προκειμένου να αναπτυχθεί σωστά, δηλαδή με όρους παραγωγικούς και αναπτυξιακούς, η Πληροφορική στην Ελλάδα θα πρέπει να τεθούν δύο συμπληρωματικοί βασικοί στόχοι:
Ενίσχυση, αναβάθμιση και διαρκής αναπροσαρμογή των σπουδών πληροφορικής από τη βασική μέχρι την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με ιδιαίτερη έμφαση στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση των στελεχών της Πληροφορικής.
Δημιουργία ελκυστικών συνθηκών εργασίας και οριοθέτηση, ακριβής περιγραφή και νομοθετική ρύθμιση των επαγγελμάτων της Πληροφορικής. Η πολιτεία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι όσο παραμένει ασαφές το επαγγελματικό τοπίο στην Πληροφορική, οι Επιστήμονες και Μηχανικοί της Πληροφορικής θα αντιμετωπίζουν με εύλογη καχυποψία κάθε προσπάθεια «επιμόρφωσης» ή «πιστοποίησης» στην Πληροφορική και θα τη θεωρούν δικαιολογημένα σαν υπονόμευση του πτυχίου τους αλλά και της επιστήμονικής και επαγγελματικής τους αξιοπρέπειας.
Προτάσεις της Ένωσης Πληροφορικών για την αναβάθμιση των σπουδών Πληροφορικής
Με αυτές τις σκέψεις, προτείνουμε την άμεση αναστολή των προτεινόμενων από το ΥΠΕΠΘ μέτρων και τη διεξαγωγή ενός ειλικρινούς και ουσιαστικού διαλόγου με όλους τους φορείς της Πληροφορικής για την ουσιαστική αναβάθμιση των σπουδών, την εξεύρεση πόρων που θα διατεθούν στην πληροφορική παιδεία και τον εξορθολογισμό του αριθμού των εισακτέων στα τμήματα Πληροφορικής και Υπολογιστών.
Οι ειδικότερες προτάσεις της Ένωσης, είναι επιγραμματικά οι εξής:
Αναθεώρηση των χρηματοδοτικών στόχων του 3ου ΚΠΣ και ενίσχυση των εκπαιδευτικών υποδομών στα τμήματα Πληροφορικής και Υπολογιστών
Κίνητρα προσέλκυσης μελών ΔΕΠ στα τμήματα Πληροφορικής και Υπολογιστών ώστε να καλυφθούν το ταχύτερο δυνατό οι ελλείψεις.
Αύξηση των θέσεων και πρόσληψη τεχνικού και διοικητικού προσωπικού καθώς και βοηθητικού εκπαιδευτικού προσωπικού.
Προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών ώστε να ενταχθούν εργαστηριακά μαθήματα και ασκήσεις σε όλα τα τμήματα Πληροφορικής και Υπολογιστών.
Χρηματοδότηση της έρευνας και των μεταπτυχιακών με πρόσθετους εθνικούς πόρους.
Δημιουργία 1000 θέσεων υποψήφιων διδακτόρων με κρατική χρηματοδότηση.
Επιβολή ειδικού φόρου στις επιχειρήσεις πληροφορικής και κρατήσεων στα δημόσια έργα Πληροφορικής που θα χρηματοδοτεί τα τμήματα Πληροφορικής και Υπολογιστών.
Σε σχέση με το δεύτερο βασικό στόχο που θέτει η Ένωση και αφορά την δημιουργία ελκυστικών συνθηκών εργασίας και τη νομοθετική ρύθμιση των επαγγελμάτων της Πληροφορικής, θα υπάρξει σύντομα λεπτομερές κείμενο που θα σταλεί σε όλους τους ενδιαφερόμενους.
Σημειώσεις
(1) Κείμενο ΥΠΕΠΘ με τίτλο "Η Κοινωνία της Πληροφορίας & η Εκπαίδευση Επένδυση για το Μέλλον"
(2) heather.cs.ucdavis.edu/itaa.real.html Dr. Norman Matloff, "Debunking the Myth of a Desperate Software Labor Shortage" Testimony to the U.S. House Judiciary Committee, Subcommittee on Immigration, Department of Computer Science, University of California at Davis, Presented April 21, 1998; updated September 5, 2001
(3) Μαρία Αλειφαντή: "ΗΠΑ: Τα εταιρικά κέρδη στο ναδίρ", Flash.gr, financial.flash.gr//taseis/taseis1/2001/5/6/6098id/
(4) "Περικοπές θέσεων σε Aνατολή και Δύση" εφημερίδα ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, Δευτέρα, 27 Αυγούστου 2001
(5) "ΣΕΠΕ προς ΥΠΕΘΟ: Επενδύσεις ή απολύσεις", Flash.gr, financial.flash.gr//epixeiriseis/companies1/2001/7/31/7928id/
(6) MΠΑΜΠΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ: "H ?αόρατη? κρίση στο ελληνικό Ιντερνετ", Εφημερίδα ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ Παρασκευή, 21 Σεπτεμβρίου 2001
