Τα πρότυπα - είδωλα κυριαρχούν στις μέρες μας...<o:p />
Είναι γενικά πλέον παραδεκτό πόσο σημαντική είναι η
λειτουργία των προτύπων στην ζωή μας. Από την παιδική μας ηλικία σχεδόν τα
πάντα κινούνται βάσει προτύπων. Η κοινωνικοποίηση, η μεταβίβαση της κοινωνικής
κληρονομιάς απ? την μια γενιά στην άλλη, η συνακόλουθη ταύτιση με το κοινωνικό
σύνολο και η ένταξη σ? αυτό συντελείται στη βάση σαφών και λανθανόντων προτύπων
συμπεριφοράς. Έτσι, από την αρχή της ζωής μας αλλά και σ? όλη την διάρκειά της,
τα πρότυπα κυριαρχούν. Μαθαίνουμε να ζούμε μ? αυτά και είναι πανταχού παρόντα.
Στην καθημερινή ζωή, στο χώρο της πολιτικής, του θεάματος, των τεχνών, του
αθλητισμού. Αθλούνται αντί για μας, δημιουργούν αντί για μας και γενικά ζουν
αντί για μας. Ο τρόπος που δρουν και επενεργούν στη ζωή μας και την αλώνουν
στην κυριολεξία, ίσως να 'ναι και λίγο ύποπτος, αν όχι πολύ ύποπτος. Ο χώρος
που έχουμε ν? ανασάνουμε είναι ελάχιστος αν όχι ασφυκτικός. Πως γίνεται αυτό;<o:p />
... και μας αποξενώνουν από την πραγματική ζωή.<o:p />
Το σημερινό άτομο είναι αποκομμένο από την περιοχή της
πολιτικής, από τον χώρο λήψης αποφάσεων, ζει μέσα σε πραγμοποιημένες κοινωνικές
και διαπροσωπικές σχέσεις και σε απολιθωμένους θεσμούς, είναι διαψευσμένο από
τα «ριζοσπαστικά» πολιτικά κόμματα, κάνει τις περισσότερες φορές μια
αλλοτριωμένη και αλλοτριωτική εργασία και είναι βουτηγμένο στην ψευδοηδονιστική
ιδεολογία της κατανάλωσης άχρηστων προϊόντων, στην λατρεία του «αντικειμένου»
που είναι πολύ συχνά περιττό και εφήμερο. Οι συνθήκες αυτές, αποτέλεσμα της
καπιταλιστικής εξέλιξης, μέρος της κατεστημένης τάξης πραγμάτων, την οποία το
άτομο δεν μπορεί να αμφισβητήσει ούτε κατά την διάρκεια του ελεύθερου χρόνου
του. Ο χρόνος αυτός, προορισμένος για προσωπική κατανάλωση, είναι γεμάτος από
ετοιμοπαράδοτες συνταγές της κοινωνίας της αφθονίας: ραδιόφωνο, τηλεόραση,
περιοδικά ποικίλης ύλης, κινηματογράφος, επαγγελματικά σπορ. Η μαζική κουλτούρα
μεταβιβάζει ιδέες και πεποιθήσεις στα άτομα, υποσκάπτει την ιδιωτική σφαίρα της
ύπαρξής τους χειραγωγώντας τον ελεύθερο χρόνο τους. Πατάει πάνω στην άγνοια,
στον στριμωγμένο ελεύθερο χρόνο, στην έλλειψη ουσιαστικών ενδιαφερόντων, στο
άτομο που είναι αποκομμένο από τον πραγματικό κόσμο και γίνεται έρμαιο της
κοινωνίας της κατανάλωσης. <o:p />
Τα σημερινά πρότυπα-είδωλα είναι πρότυπα ΘΑΝΑΤΟΥ.<o:p />
Κάθε εποχή, κάθε πολιτισμός, κάθε χώρα έχει και τα
δικά της προβεβλημένα πρότυπα. Σε εποχές που η παγκοσμιοποίηση επιβάλλεται διά
πυρός και σιδήρου και δεν αφήνει κανένα πολίτη στον κόσμο αμέτοχο ή αδιάφορο,
τα πρότυπα του εφησυχασμού, του καταναλωτισμού και της παθητικής αποδοχής όσων
με δραματικό τρόπο συντελούνται γύρω μας, προσπαθούν να κυριαρχήσουν. Το
ένστιχτο του θανάτου τείνει να κυριαρχεί πάνω στο ένστιχτο της ζωής. Τα πρότυπα
του πολέμου, της επιβολής, της βίας, της καταπίεσης, της καταστροφής, απέναντι
σ? αυτά της ειρήνης, της δημιουργίας, του πολιτισμού. Και εμπλέκεται η
ανθρωπότητα σε μια δίνη χωρίς τέλος, με την βία να φέρνει βία και τον κύκλο του
αίματος που δεν λέει να κλείσει. <o:p />
Ας μελετήσουμε τα ζωντανά πρότυπα της ΖΩΗΣ σε Ανατολή
και Δύση...<o:p />
Όσο κι αν φαντάζει ουτοπικό σε εποχές που το Ιράκ
ισοπεδώνεται για να πλουτίσουν ακόμα περισσότερο οι φίλοι του Μπους, οι
πετρελαιάδες του Τέξας, ανακαλείται στην μνήμη το παράδειγμα του Γκάντι που
ήταν άνθρωπος? που αγαπούσε τους εχθρούς του. Δεν υπήρξε τίποτα πιο εκπληκτικό
στη ζωή του Γκάντι από την αγάπη του για τους Αγγλους που ήθελε να διώξει από
την χώρα του. Χωρίς να λείπουν και από την ιστορία άλλων εθνών παραδείγματα
εκτιμήσεως και θαυμασμού για τον εχθρό της στιγμής. Ο Γκαριμπάλντι δεν μισούσε τους
Αυστριακούς: έλεγε χαρακτηριστικά : «Ας ξαναγυρίσουν πίσω από τις Άλπεις και θα
γίνουμε αδέλφια». <o:p />
Κανείς όμως δεν
έφτασε στο σημείο που είχε φτάσει ο Γκάντι που διέδωσε την αντίσταση χωρίς βία
και συγχρόνως την πολιτική ανυπακοή, αυτός που διακήρυσσε: «Αν η ψευτιά και η
βία είναι αναγκαία για να προωθηθούν τα συμφέροντα της χώρας μου, αφήστε την να
βουλιάξει». Πολλές φορές τον φυλάκισαν οι Άγγλοι, πολλές φορές ξεγελάστηκε από
μια αποικιοκρατική πολιτική αδίστακτη, που δεν είχε κανένα σεβασμό για τον «ιθαγενή»,
αυτός όμως αντιτάχθηκε πάντα και στην παραμικρή εκδήλωση βίας. Η αλληλεγγύη
όλου του λαού ήταν το όπλο του: «οι Ινδοί έπρεπε να μην υπακούουν στους άδικους
νόμους, να μην πληρώνουν τους άδικους φόρους, να μην μιλούν τη γλώσσα του
κατακτητή, να μποϋκοτάρουν τα αγγλικά προϊόντα, να μην δέχονται βρετανικά
παράσημα και τιμητικές διακρίσεις. Αν καμιά από τις ενέργειες αυτές είχε
συνέπεια τη φυλάκιση ή τη φτώχεια, ήταν ανάγκη να τα υποφέρουν όλα με
γενναιότητα. Καμιά όμως βίαιη πράξη». «Αν ο εχθρός αντιλαμβανόταν, είχε πει ο
Γκάντι, ότι δε θα έχετε την παραμικρή πρόθεση να σηκώσετε χέρι επάνω του, ούτε
για να σώσετε τη ζωή σας, θα αισθανόταν λιγότερο την επιθυμία να σας σκοτώσει».
<o:p />
Είχε εγκαινιάσει
αυτή την αγωνιστική τακτική στην πρώτη περίοδο της ζωής του, όταν υπερασπιζόταν
τα δικαιώματα των ινδικών κοινοτήτων στην Νότια Αφρική. Οι Άγγλοι
συνειδητοποίησαν τη δύναμη αυτής της μεθόδου. «Θα ήταν βολικό για μας, του είπε
τότε ο κυβερνήτης στρατηγός Σμάτς, να προσφεύγατε στη βία, όπως κάνουν οι
άγγλοι απεργοί, γιατί τότε θα μπορούσαμε εύκολα να σας εξοντώσουμε όλους. Αλλά
εσείς αρνιόσαστε να κάμετε οποιοδήποτε κακό στους εχθρούς σας. Θέλετε να
φτάσετε στη νίκη υποφέροντας οι ίδιοι και δεν βγαίνετε ποτέ από τα όρια της
ιπποτικής συμπεριφοράς. Αυτό μας αφαιρεί κάθε δύναμη...». Όταν η αγγλική
δικαιοσύνη τον καταδίκασε σε εννέα μηνών καταναγκαστικά έργα, ο Γκάντι έφτιαξε
με τα χέρια του ένα ζευγάρι παντούφλες για το στρατηγό Σμάτς, που τις φύλαξε
σαν πολύτιμο ενθύμιο «του μεγαλύτερου ανθρώπου του αιώνα μας και πολλών
αιώνων», όπως είπε αργότερα.<o:p />
Στο ίδιο μήκος
κύματος και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ υπέρμαχος της φυλετικής ισότητας και των
πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων, πρέσβευε την μη χρήση βίας και την αρμονική
διαβίωση λευκών και μαύρων. Το ίδιο και ο Αβραάμ Λίνκολν που δεν σταμάτησε να
διακηρύττει ότι η δουλεία στηρίζεται στην εγωιστική φύση του ανθρώπου και η
καταδίκη της στην αγάπη του για την δικαιοσύνη. Η ιστορία βρίθει από
παραδείγματα ανθρώπων θετικών που προσπάθησαν να δράσουν με διαφορετικό τρόπο
πάνω στην βία και τον παραλογισμό.<o:p />
